Забонифарҳангпарвару ваҳдатофаринии байналмилалӣ
ЗабонитољикїдардаврониИстиќлолиятњомиихудродаршахсиАсосгузорисулњу вањдатимиллї-Пешвоимиллат,ПрезидентиЉумњурииТољикистон,муњтарамЭмомалїРањмонпайдокард.Садоќат ва мањбубиятиСарваридавлат ваарљуэњтиромгузоштани ў базабони модарїмавќеъвамаќомизабони тољикиродарљомеаимуосирхелеболо бурд.Асаримукаммалвапурмуњтавои«Забонимиллат -њастиимиллат» бояднамунаифарзандифарзонаимиллатэњтиром ба Ватан ва забони модарїмиллатмебошад.
АкадемикН. Салимїоид хизматњои шоёни Сарвари давлаттаъкидмекунад,ки«ЉанобиОлїЭмомалїРањмонбаљомеаиљабрдидавапарешонгаштаиТољикистонбарномаикомиланнави сиёсивуиљтимої-вањдатуягонагї,навсозињоииќтисодивуиљтимої,тањкими истиќлолидавлатї, густаришињамкориигуногунљабњаидўстонабо тамомикишварњоиљањон, кафолатињуќуќуозодињоиинсонвашањрванд,таъминиамниятиљамъиятї,озодиибаён, демократкунонииљомеа,хулоса,барномаидавлатдориинавинро,ки кулли љањонпазируфта вамавриди эътирофќароргирифтааст,пешнињоднамуд.
Пешвоимиллатдар китоби мазкурмуњимтаринрукниистиќлолият-забонидавлатї- забонитољикїрочунпадидаимуњимишууримиллї ваафкориљамъиятїарљгузорїкарданд. Пешвоимиллатбарњаќќайд мекунанд,ки«Танњозабон аст, ки дар њама давру замонтаъриихи воќеїва ростиинимиллатродарњофизаихуднигоњмедорад. бароиниёгонимомафњумиВатанва забонњамешањаммаънобудааст.
Забоннишонаиистќилолият,муаррифномаидавлатдорїва миллї аст: «Агарбадаврањоидуритаърихихудназаркунем,забонимодари хешробапояизабонидавлатїбароварданд.Њахомашиёнкидарбаробаризабонњоиќудратмандубонуфузуонзамон-эломїваошурїбањайсидавлатиихудистифодабурданд,Кушоноёнњамоњиста-оњистаазистифодаизабониюнонїдасткашиданд,….Сафффориён(873 -899)ваСомониён(899 -999)аззабонњамчунсилоњисиёсїдармуќобилиараббарои касбиистиќолистифодакарда,бароинахустдар ХуросонуМовароуннањрпарчамиистиќлолро барафрохтандва сулолавусалтанатњоиазимероазхонандањои наљибимањаллїбунёднамуданд .
Забонитољикїрониёгони моњамчунгавњаричашмњифзнамуданд, азсанљишњоимудњиштаринитаърихнигоњдошта,ба оламиёнфасоњату зебогииўронишондодатавонистанд: «дарнатиљаичунинсиёсатимиллїнахустиносорбазабони тољикї(дарї,форсї)пайдошуда,бузургтаринпешвоёниинзабон ваадабиётАбуабдуллоњиРўдакї,АбулќосимиФирдавсївабарљастариниолимониасрњои миёначунАбурайњониБерунї ,ИбниСино,НосириХусраввапайравонушогирдонионњомаъруфтариносориилмииондавраробазабонимодарихешнавистаанд
Забонитољикїдарарсаиљањонсолњоитўлонїбайнихалќњоиориёївазифањоимуњимероиљронамуд,бохусусиятиљавоњиринотакрорубебањозоњиргаштааст: « Якеазвижагињои аслиибисёрмуњимизабонимо хосиятибањамоварїваёвањдатофариионаст. Инхусусиятсипасдарташаккулионбаунвонияк забониумумїбароимардумиэронитаборнаќшимуассирбозид.
Забонитољикїдартўлизиёдааз њазорсолдарсарзаминњои пањноварењам ба њайси фарњангпарвару вањдатофаринива њамчун забонибайналмилалї амалмекард.Бурњон он аст, ки«забонитољикїдар баробари забонињиндїякеазќадимтаринзабонњоињиндуавропоїбуда,гузаштаиондармисоли«Авесто»бадаврониќаблазтаърихмерасад. …даршарќикишвари бузургиОриёњамчунзабонимуштаракимуоширатмиёнаиќавмњоиориёїбуд,дармаќомизабонидинваањкомидинииинмардумонќарордодашуд.» Ё худбаробарионбо мушоњидаибеназириилмииСарварикишвар бахулосаемеояд:«забонитољикї(форсї,дарсї)бошарофатисиёсатифарњангпарвариТоњириёнуСаффориёнуСомониёнва дигархонавадоњоиэрониаслбасифатизабони илмуадабазмањдудаи якзабонимиллї берунгардидвадар асрњоибаъдїдар якќисматибузургиќитъаиОсиёбазабонибайналмилалїтадбилёфт.»
Ифтихорињармиллат аззабонимиллїсарчашмамегирад,чункизабонякеазрукнњоиасосиињастииимиллат башумормеравад.Оидиба хусусиятидигарсуханронда,дардили њарфардиљомеа мењрумуњаббатробедор менамоянд:«Сифатидигарзабони мотавоноївараќобатпазириион аст.Ваќте,кизабониарабїњампойифутутотвагустаришиислом дар ќисмати бузургиљањонфотењонаќадамзада,забонибисёрдавлатњоимуќтадиридунёиќадимбамонандизабонимањаллииИспания,лањљањоироманииСитсилия,забонњоибарбариисоњилњои АфриќоиШимолї,забониќибтииМиср,забонва гўйишњоиоромииСурия,Фаластин,Ироќва ѓайрањороазфењристиабонњоиљањоннобудмекард, муњимонаст,кизабонњоидарњолиташаккулва њаттобехатиэрониимардумиХуросону Мовароуннањрро фурўбурда натавонист.
Пешвои миллатдар арсаисиёсатдорииљањонїњамчуннобиѓа нуфузихос дорад ванигоњихирадмондонаиСарвар низ ба оянда некбинона аст.Дар ин хусус сиёсатмадоримаъруфПрезидентиФедератсияиРусияВ.Путинэътирофнамудааст,ки«ЭмомалиРањмонякеазсимоњоибарљастабуда,дарбаїнисиёсатмадорониИттињодиДавлатњоиМустаќилмавќеинамоёнроишѓолмекунад.Инбе њуданест.Тамомиљиддуљањдиўазоншањодатмедињад,кинаирашдарњељмамлакате,кичунинвазъиятимуташанниљдоштдиданамешуд.ЊарончїоидиинмасъаладарТољикистонамалїгардидааст,мисолихубестбароибисёрхалќњовумамоликидигар»Бо сайъюталошњоиСарвари давлатбаъдидудањсолаидигарбайни халќи вадавлати њамсояЎзбекистондар њаёти сиёсиюиќтисодїва иљтимоиисањифаи тозабозкард. То ин дам нуќтаи назарихоилсонаиПешвои муаазамимиллатба нисбатиин халќ дар китоби тоза нашринъикоси худро ёфта буд: «…ќавмњоитуркутозикдаргузаштаваљњимуштаракисиёсивуиљтимоиихеленаздикбо њамдоштандва дарсарчашмањоитаърихї –адабиидаврањоиаввалитаърихиисломиимо якљобо њамзикршудаанд.Мавлавїфармудааст: Туркїњаматуркїкунад,тољиктољикї кунад. Ман соатетуркї кунам,як лањзатољик кунам. Ёхуддар«Девонилуѓотит ут-турк»-иМањмудиКошѓарїомадааст:«.. татсизтуркбўлмос,бошсизбуркбулмас»,яъне«туркбидунитат(мардумифорсизабониэронитабор )намешвад,сарбидуникулоњнамешавад» . Дарсатњи баланди муколамибайни давлатњо Пешвои миллат таъкид намудаанд, ки «Тољиконва ўзбекњоњамешаба тањкимириштањои дўстиюбародарїкўшиш мекардандвасадоќатихудробаин арзишњособитнамуданд.НамунаивозењиингуфтањомуносибатњоидўстонавабародоронаиМавлоноАбдурањмониЉомїваМирАлишерНавоїмебошанд» .
Мањз, дарэњёвуинкишофизабони давлатї– забони тољикї,мустањкам гардонии рукнњои Истиќлолият , њамчунинсиёсати оќилонаи дохилї вахориљїхизматњоиабармардонаиПешвои муаззамимиллатќобили эътироф аст.
Б.Ғ.Шеронов, мудири кафедраи забони
ӯзбекӣ ва методикаи таълими они
МДТ-и “ДДХ ба номи академик
Бобоҷон Ғафуров”